Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 2005/3292 Esas ve 2008/1633 Karar sayılı ve 12/06/2008 tarihli kararında, "...4982 sayılı Yasanın hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, idari aşamada dahi kişilerin bilgi ve belgelere erişmelerinin bir hak olarak kabul edilmek suretiyle yasal güvenceye kavuşturulduğu, bu hakkın ancak Yasada belirtilen hallerde sınırlanabileceği anlaşılmakla; bilgi edinme hakkı demokratik ve şeffaf bir yönetimin gereği olarak kabul edilmektedir" ifadelerine yer verilmiştir.

      Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’na göre herkes bilgi edinme hakkına sahiptir. Böylece, kamu kurum ve kuruluşlarıyla kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, Bilgi Edinme Hakkı kapsamında kendilerine yapılan başvuruları bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmakla yükümlü kılınmışlardır. Kurum ve kuruluşların yükümlülüklerinin kapsamının ne olduğu ve bilgi verme yükümlülüğünün sınırlarının neler olduğu yasa koyucu tarafından belirlenmiştir.

      Anayasamız

     VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı 

      Madde 74 – (Ek fıkra: 7/5/2010-5982/8 md.) Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir.

       demektedir. Öncelikle bu yazımızda Bilgi Edinme Hakkı Kanununun kapsamında istenilen bilgi ve belgelerden ücret istenilip istenilmeyeceği vb. gibi hususlara değinilmeyeceğini belirtmek isteriz.

      4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu

     İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler

            Madde 19- Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;

            a) Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,

            b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,

            c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,

            d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,

            Bilgi veya belgeler,  bu Kanun kapsamı dışındadır.  

Başvuruların cevaplandırılması

            Madde 12- Kurum ve kuruluşlar, bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları belirtilir.  

İtiraz usulü

            Madde 13- Bilgi edinme istemi (…)⁽¹⁾reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz iş günü içinde verir. Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi onbeş iş günü içinde vermekle yükümlüdürler.

            Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini durdurur.

       demektedir. Görüldüğü gibi 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında yapılan başvurular idarelerce değerlendirilip gerekçeli olarak reddedilebilir.  Görüldüğü gibi sadece kurula(BEDK) yapılan itirazlar yine sadece idari yargıya başvurma süresini durdurabilir. Yani kurula(BEDK) yapılan itirazlar idari yargıya başvuru süresini fiili anlamda  uzatmış olacaktır.

     657 sayılı Devlet Memurları Kanununda

    Savunma hakkı:

    Madde 130 – Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez.

Soruşturmayı yapanın veya yetkili disiplin kurulunun 7 günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapmayan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.

       demektedir. İlgili hükümler birlikte incelendiğinde soruşturması devam eden veya biten memurumuz Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında bilgi ve belge talep edebilir. Fakat bilgi ve belge talep etmesi memurun savunma süresini kısaltıp uzatmayacağı gibi soruşturma süresini de etkilemeyecektir. Ayrıca unutulmamalıdır ki; bilgi edinme talebinde bulunan memura idareler savunma için ek süre vermek zorunda değillerdir. memurdavalari.com/ÖZEL

Feridun Fikret AKSU